Η συλλογή των 465 αντικειμένων του Σπαθαρείου Μουσείου Θεάτρου Σκιών, που λειτουργεί ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου υπό τον Δήμο Αμαρουσίου, χαρακτηρίστηκε επίσημα ως νεότερο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού. Η απόφαση αυτή αναγνωρίζει τη μοναδική ιστορική και καλλιτεχνική αξία των αντικειμένων, που αποτελούν σπάνια τεκμήρια της εξέλιξης του θεάτρου σκιών στην Ελλάδα και της συμβολής του Ευγένιου και Σωτήρη Σπαθάρη στη διατήρησή του.
Η συλλογή, που περιλαμβάνει φιγούρες, σκηνικά και αρχειακό υλικό, αποτελεί δωρεά του Ευγένιου Σπαθάρη στον Δήμο Αμαρουσίου το 2003. Περιλαμβάνει κυρίως έργα του ιδίου, αλλά και παλαιότερα αντικείμενα του πατέρα του, καθώς και σπάνια τεκμήρια από το παγκόσμιο θέατρο σκιών.
Η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, δήλωσε ότι ο Ευγένιος Σπαθάρης προσέφερε νέα διάσταση στον Καραγκιόζη, διαδίδοντας την τέχνη του θεάτρου σκιών σε παγκόσμιο επίπεδο μέσω του θεάτρου, του κινηματογράφου, της τηλεόρασης και της ζωγραφικής. Ο χαρακτηρισμός της συλλογής ως μνημείο αναγνωρίζει τη σημασία της για την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας.
Η Συλλογή του Μουσείου
Το Σπαθάρειο Μουσείο ιδρύθηκε το 1991 σε συνεργασία με τον Δήμο Αμαρουσίου και στεγάστηκε αρχικά στην πλατεία Κασταλίας, προτού μεταφερθεί σε ιδιόκτητο κτήριο του Δήμου. Η συλλογή περιλαμβάνει:
- Φιγούρες από χαρτόνι (1930-1972), συμπεριλαμβανομένου του πρώτου «τηλεοπτικού» Καραγκιόζη που προβλήθηκε το 1966.
- Δερμάτινες φιγούρες (1935-1980), που επέτρεπαν την προβολή έγχρωμων μορφών.
- Φιγούρες από ζελατίνη (μεταγενέστερα αντικατεστημένες από πλαστικό), εισαγόμενες από την Αμερική το 1923.
- Αρχειακό υλικό, όπως αφίσες, βιβλία, δημοσιεύματα και μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνταν στις παραστάσεις.
Το μουσείο φιλοξενεί επίσης το ετήσιο Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών «Σπαθάρεια», προσελκύοντας διακεκριμένους καραγκιοζοπαίχτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η Κληρονομιά του Θεάτρου Σκιών
Το ελληνικό θέατρο σκιών έχει βαθιές ρίζες, με την πρώτη γραπτή αναφορά στον Καραγκιόζη να χρονολογείται το 1841. Η τέχνη αυτή αναπτύχθηκε ιδιαίτερα τον 19ο αιώνα, με καθοριστική συμβολή του Μίμαρου, ο οποίος προσάρμοσε το θέατρο σκιών στα ελληνικά δεδομένα. Ο Σωτήρης Σπαθάρης, πατέρας του Ευγένιου, υπήρξε από τους σημαντικότερους συνεχιστές της παράδοσης, ενώ ο Ευγένιος Σπαθάρης την εκσυγχρόνισε και τη διέδωσε διεθνώς.
Με την αναγνώριση της συλλογής ως μνημείο, το Σπαθάρειο Μουσείο συνεχίζει να διαδραματίζει κομβικό ρόλο στη διατήρηση της κληρονομιάς του ελληνικού θεάτρου σκιών, συμβάλλοντας στη διαφύλαξη και ανάδειξη της πολιτιστικής ταυτότητας της χώρας.