Το φλέγον ζήτημα που αφορά την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, ύστερα από τη συνάντηση των πρωθυπουργών Ελλάδας και Βρετανίας στο Λονδίνο αλλά και το πόσο κοντά είμαστε στη συμφωνία, το να πει το «ναι» το Βρετανικό Μουσείο, κλήθηκε να σχολιάσει στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8 και στην εκπομπή «Το GPS της Επικαιρότητας» με τον Θάνο Σιαφάκα, ο Νίκος Αλιβιζάτος, ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του Parthenon Project.
Με τη μέθοδο της παρακαταθήκης θα μπορούσε να παρακαμφθεί το ιδιοκτησιακό
Μιλώντας λοιπόν, στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ και στον Θάνο Σιαφάκα, αναφορικά με το αν συμμερίζεται την αισιοδοξία που εκπέμπει και η κυβέρνηση και ο Τύπος, σχετικά με την επιστροφή των γλυπτών, ο κ. Αλιβιζάτος υπογράμμισε «Νομίζω πως ναι. Όχι, όμως, υπεραισιοδοξία. Αλλά συγκρατημένη. Νομίζω ότι είναι η κλασσική διπλωματική έκφραση, διότι, υπάρχουν μερικά καινούργια δεδομένα τα οποία βαρύνουν πάρα πολύ. Έχουμε λοιπόν, μία εντυπωσιακή μεταστροφή της κοινής γνώμης στην Αγγλία. Δηλαδή, τους τελευταίους μήνες έχουμε μία σαφή πλειοψηφία, η οποία φαίνεται να επηρεάζεται από το ηθικό επιχείρημα ότι πρέπει να επιστραφούν τα μάρμαρα στην Ελλάδα, εκεί όπου ανήκουν (…)».
Όσο για το πως μπορεί να λυθεί το νομικό ιδιοκτησιακό της επιστροφής και το τι σηματοδοτεί η επιστροφή με την μέθοδο της κατάθεσης, όπως έγινε με το θραύσμα Fagan από το Παλέρμο στο Μουσείο της Ακρόπολης, ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών σημείωσε «Αυτή είναι η παρακαταθήκη. Προσέξτε να τα πάρουμε με τη σειρά. Ο θρίαμβος για την Ελλάδα φυσικά θα ήταν να πει η Αγγλία επρόκειτο περί κλοπής, τα επιστρέφουμε και τελειώνει η υπόθεση. Αυτά ανήκαν πάντοτε στην Ελλάδα, επρόκειτο περί κλοπής και τα επιστρέφουμε. Δεν νομίζω ότι είναι ρεαλιστικό να πιστεύει κανείς ότι θα συμβεί ποτέ αυτό, γιατί δημιουργεί ένα απίθανο προηγούμενο, όπως αντιλαμβάνεστε και ο κίνδυνος είναι να αδειάσουν όλα τα μουσεία (…). Άρα, πάμε λοιπόν, στο άλλο άκρο του πολιτικού φάσματος. Είναι δικά μας. Τα πήραμε νομίμως, να σου πουν οι Άγγλοι αλλά επειδή αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει πρόβλημα και υπάρχει και η πίεση της κοινής γνώμης, σας τα δανείζουμε. Αυτό είναι κάτι το οποίο η δικιά μας πλευρά δεν μπορεί να το δεχθεί. Δηλαδή η δικιά μας πλευρά θα πει το δάνειο σημαίνει ότι αναγνωρίζεις ότι ο άλλος είναι κύριος και σου το δανείζει και μπορεί να το πάρει πίσω ή θα το πάρει πίσω όταν λήξει η περίοδος του δανείου. Είναι και αυτό κάτι το οποίο υπερβαίνει. Δεν νομίζω ότι οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση μπορεί να το κάνει πολύ εύκολα. Ψάχνουμε λοιπόν τις λύσεις ενδιάμεσα στα δύο άκρα: αναγνώριση ότι είναι κλοπή από τη μια μεριά και δάνειο από την άλλη. Εκεί υπάρχει ένα προηγούμενο με το φράγμα του Παλέρμο, το οποίο δόθηκε από την ιταλική πλευρά στην Ελλάδα ως παρακαταθήκη. Το ιδιαίτερο στοιχείο της παρακαταθήκης και η Ελλάδα και η Ιταλία έχουν, όπως ξέρετε, λατινογενή αστικό δίκαιο, που βασίζεται στο ρωμαϊκό (…). Και θα σου πούνε λοιπόν, πάρτε το με παρακαταθήκη, δηλαδή να έχετε την ευθύνη του φύλακα. Στην παρακαταθήκη δεν χρειάζεται αυτός που παρακαταθέτει να είναι κύριος. Μπορεί να είναι τρίτος. Εγώ δηλαδή μπορώ να το έχω πάρει από το Παλέρμο με τον Α ή Β ή Γ τρόπο ως συλλέκτης, ως τρίτος και να το δώσω στην Ελλάδα να το φυλάει, χωρίς να είναι προφανές ότι εγώ είμαι που το δίνω, είμαι κύριος. Άρα, αν υπογράψουμε μια συμφωνία η οποία προσδιορίζει τη συναλλαγή ως παρακαταθήκη, αυτό σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζουμε στον καταθέτη την ιδιότητα του ιδιοκτήτη. Όμως, σημαίνει ταυτόχρονα και κάτι δυσάρεστο: ότι στην παρακαταθήκη ο καταθέτης έχει δικαίωμα να το πάρει πίσω όποτε θέλει (…). Έχουμε πάγια νομολογία από πολλά πολλά χρόνια ότι δεν συνιστά αναγνώριση κυριότητας. Συνεπώς, αυτό μπορεί να γίνει, αλλά είμαστε εκτεθειμένοι στο ότι αύριο μπορεί να αλλάξουν τα πράγματα (…)».
Είμαι αισιόδοξος ότι τα γλυπτά ενδέχεται να επιστραφούν εντός του 2025
Το παραπάνω δήλωσε στο τέλος της συνομιλίας του με το δημοσιογράφο, ο κ. Νίκος Αλιβιζάτος συμπληρώνοντας παράλληλα το εξής «Δεν θα το απέκλεια (…). Το προφανές είναι ότι πρόκειται περί κλοπής και ότι μας ανήκουν. Αυτό όμως, είναι ανέφικτο. Δεν μπορεί να γίνει. Πρέπει να δείξουμε ότι συμβαίνει κάτι άλλο. Οι Άγγλοι δεν είναι βλάκες φυσικά ώστε να δεχτούν οτιδήποτε άλλο. Πού θα βρούμε αυτή τη λύση; Πιάνουμε δουλειά οι δικηγόροι. Και ευτυχώς δεν είναι μόνο κάποια μεγάλα δικηγορικά γραφεία που ασχολούνται αλλά είναι και μερικοί άνθρωποι που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για το καλό, πιστεύοντας πέντε πράγματα».